Ogólnopolskie Czasopismo Techniczne
Transformacja technologiczna firm w nowej rzeczywisto¶ci. Dok±d zmierzamy?
Sytuacja wywo³ana pandemi± koronawirusa, okre¶lana jako nowa rzeczywisto¶æ, jeszcze bardziej uwypukla znaczenie transformacji technologicznej. Przedsiêbiorstwa przemys³owe s± w wiêkszo¶ci zdecydowane na rozwój w kierunku realizacji idei czwartej rewolucji przemys³owej.
Prezentujemy wyniki projektu badawczego Instytutu Analiz Strategicznych Fundacji ALTUM. Przedsiêwziêcie mia³o na celu analizê zaawansowania transformacji technologicznej w kierunku realizacji idei Przemys³u 4.0. Badaniu poddano polskie firmy sektora M¦P z wybranych sektorów bran¿owych (produkcja metali, metalowych wyrobów gotowych, urz±dzeñ elektrycznych oraz maszyn i urz±dzeñ z innych kategorii). Informacji udzieli³o piêciuset w³a¶cicieli i mened¿erów polskich przedsiêbiorstw produkcji przemys³owej. To w tej grupie, wed³ug ekspertów ALTUM mo¿na upatrywaæ najwiêkszy potencja³ dla wykorzystania nowoczesnych technologii, efektywnego rozwoju poszczególnych firm, a tak¿e ca³ej polskiej gospodarki.
Badania w cieniu pandemii
Badania przy wsparciu Grupy MTP by³y prowadzone w dwóch ostatnich miesi±cach 2020 roku, w którym ca³± gospodarkê i firmy wszystkich sektorów dotknê³y konsekwencje wci±¿ trwaj±cej pandemii wywo³anej wirusem SARS-CoV-2. Dla wiêkszo¶ci najbardziej dotkliwe by³o, a w wielu sektorach jest nadal, na³o¿enie „lockdownu”- administracyjnego zatrzymania dzia³alno¶ci przedsiêbiorstw lub powa¿nego jej ograniczenia.
- Zdiagnozowanie i ocena zaawansowania transformacji w polskich przedsiêbiorstwach przemys³owych sektora M¦P staje siê kluczowym warunkiem do planowania strategicznego oraz z punktu widzenia ogólnopolskiego wsparcia rozwoju prac badawczych, rozwojowych i innowacyjno¶ci w ró¿nych dziedzinach gospodarki – ocenia dr Adam Weinert z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, ekspert Fundacji ALTUM.
Przedsiêbiorców poproszono o przedstawienie zarówno aktualnego stanu implementacji rozwi±zañ opartych o nowoczesne technologie, jak i strategii w tym zakresie. Zebrano dane i opinie o wdro¿eniach i planowanych inwestycjach szerokiej gamy rozwi±zañ z zakresu Przemys³u 4.0, takich jak: digitalizacja, cyfryzacja i automatyzacja procesów, Internet Rzeczy (IoT), zaawansowane systemy gromadzenia i analizowania danych (Big Data), sztuczna inteligencja (AI) czy wirtualna i rozszerzona rzeczywisto¶æ (VR i AR). Poszukiwano równie¿ odpowiedzi na pytania o czynniki wspieraj±ce rozwi±zania oparte o zaawansowane technologie oraz o bariery takiej transformacji. Istotnym kontekstem w badaniu by³a obecna sytuacja zwi±zana z pandemi± COVID 19 i jej konsekwencji gospodarczych. Wyniki jednoznacznie wskazuj±, ¿e sytuacja kryzysowa z roku 2020 negatywnie wp³ynê³a na kondycjê firm. Takiej oceny sytuacji dokona³o a¿ 52,2% firm.
- Wyniki badañ bez w±tpienia pomog± Grupie MTP zaprojektowaæ dzia³ania i wydarzenia które bêd± odpowiedzi± na realne potrzeby informacyjne i inwestycyjne przedsiêbiorstw z M¦P w tym zakresie. Jeszcze lepiej przygotowane i spersonalizowane targi, kongresy czy webinary powinny docelowo przyspieszyæ obydwa procesy w tej grupie polskich firm i znacz±co podnie¶æ ich ¶wiadomo¶æ i konkurencyjno¶æ. Sektorowi M¦P planujemy po¶wiêciæ w du¿ej mierze m.in. program Kongresu Industry Next. The New Reality, który odbêdzie siê 1-2 wrze¶nia 2021, podczas ITM INDUSTRY EUROPE - najwiêkszych targów przemys³owych w tej czê¶ci Europy – zapowiada Joanna Kucharska, dyrektor grupy produktów Grupy MTP.
Digitalizacja, cyfryzacja i automatyzacja a inwestycje
Ponad 30% ma³ych i ¶rednich przedsiêbiorstw produkcyjnych jest zdania, ¿e w transformacji cyfrowej kluczowe s± automatyzacja i cyfryzacja procesów. G³ównymi czynnikami maj±cymi wp³yw na podjêcie decyzji o wdro¿eniu innowacyjnych rozwi±zañ technologicznych by³y wed³ug respondentów: poprawa terminowo¶ci realizowanych zamówieñ, zwiêkszenie wydajno¶ci pracy oraz podniesienie jako¶ci zarz±dzania. Ponad 40% firm inwestuje do 10% swoich ¶redniorocznych zysków w digitalizacjê, cyfryzacjê i automatyzacjê. Najczêstsz± odpowiedzi± badanych przedsiêbiorstw produkcyjnych by³o wskazanie przedzia³u na poziomie 6-10% zysków (22,2%). Co warte podkre¶lenia niemal¿e jedna pi±ta badanych firm nie inwestuje w ten obszar ani z³otówki (19,1%).
W nowym, 2021 roku wyniki dotycz±ce bud¿etu zwi±zanego z digitalizacj±, cyfryzacj± i automatyzacj± niemal¿e siê zrównuj±. Zaobserwowaæ mo¿na niewielk± przewagê opinii mówi±cej o zmniejszeniu inwestycji (26%), jednak¿e nie jest ona istotna statystycznie. Mimo pandemii co czwarte badane przedsiêbiorstwo (25,4%) planuje zwiêkszyæ bud¿et na digitalizacjê, cyfryzacjê i automatyzacjê. Podobny odsetek respondentów (24,6%) chce jego utrzymania. Wniosek p³yn±cy z poni¿szych danych pokazuje tak¿e niepewno¶æ jutra. Przedsiêbiorcy nie potrafi± przewidzieæ jakie realia gospodarcze czekaj± ich bran¿e w nowym roku.
Coboty i roboty w akcji, chmura obliczeniowa w planach
Badane firmy najczê¶ciej (19,3%) posiadaj± wdro¿one coboty, roboty przemys³owe (18,3%) i rozwi±zania automatyzacji w logistyce (17,5%). W¶ród planów na przysz³o¶æ najwiêcej firm wskazuje wdro¿enie chmury obliczeniowej (20%) i zaawansowanych systemów informatycznych dla produkcji (18,3%). Najpopularniejszymi rozwi±zaniami realizowanymi obecnie jest automatyzacja w logistyce (19,3%) oraz inwestycje w obiekty produkcyjne wyposa¿one w sensory (18,1%). Z kolei Internet Rzeczy (IoT) jest rozwi±zaniem, na temat którego firmy maj± najmniejsz± wiedzê (18,9%). Ma³e przedsiêbiorstwa czê¶ciej ni¿ ¶rednie, posiadaj± wdro¿on± technologiê wirtualnej i rozszerzonej rzeczywisto¶ci (VR i AR). Sztuczn± inteligencjê zdecydowanie czê¶ciej dopiero planuj± zaimplementowaæ firmy prowadz±ce produkcje metalowych wyrobów gotowych. Natomiast przedsiêbiorcy z bran¿y zwi±zanej z produkcj± metali i produkcji urz±dzeñ elektrycznych ju¿ te rozwi±zania wdro¿yli lub s± w toku ich wprowadzania.
Co ogranicza firmy w transformacji technologicznej?
£±cznie 60,3% badanych przedsiêbiorstw planuje podj±æ dzia³ania transformacji technologicznej w przysz³o¶ci. Najwiêcej z nich (22,2%) deklaruje, i¿ zrobi to w ci±gu roku. Blisko co pi±ta firma (19,8%) wdro¿y³a ju¿ i realizuje dzia³ania transformacji technologicznej. Podobna ilo¶æ respondentów (20%) wskazuje, ¿e w ogóle nie ma takich planów.
Najczêstszymi ograniczeniami i barierami dla firm we wprowadzaniu innowacyjnych rozwi±zañ s± przede wszystkim: zwrot z inwestycji w nowoczesne technologie w d³u¿szej perspektywie czasowej, obawy pracowników zwi±zane z potencjalnymi zwolnieniami oraz brak wiedzy. Jednak ponad po³owa badanych firm (58%) deklaruje, ¿e ma ju¿ opracowany plan inwestycji na rzecz wdro¿enia transformacji technologicznej.
Konsultacje z praktykami czy szkolenia online?
Firmy posiadaj±ce status ma³ego przedsiêbiorstwa zdecydowanie silniej k³ad± nacisk na mo¿liwo¶æ konsultacji z praktykami wdra¿aj±cymi rozwi±zania transformacji technologicznej ni¿ wiêksze podmioty. Przedsiêbiorstwa w ca³o¶ci z kapita³em zagranicznym zwracaj± uwagê na chêæ uczestnictwa w konferencjach, webinarach, szkoleniach dostêpnych przez Internet. Natomiast przedstawiciele bran¿y produkcji metali oraz firmy zajmuj±ce siê produkcj± metalowych wyrobów gotowych, z wy³±czeniem maszyn i urz±dzeñ preferuj± konsultacje w zakresie analizy op³acalno¶ci wprowadzenia innowacji.
Zielone technologie
Eksperci s± zgodni, ¿e widoczny jest trend zwi±zany z ochron± ¶rodowiska w firmach bran¿y przemys³owej.
- Du¿e firmy ju¿ nie tylko og³aszaj± swoje strategie w zakresie zielonych technologii, ale tak¿e informuj± o konkretnych planach inwestycyjnych. Chocia¿ to nie by³o g³ównym tematem badañ, zaproponowali¶my zespo³owi badawczemu do³±czenie kilku pytañ na ten temat. Mogli¶my siê zatem dowiedzieæ, jak do tego obszaru odnosz± siê firmy z sektora M¦P – czy czuj± ju¿ realn± konieczno¶æ zainwestowania w zielone technologie, jakie maj± motywacje, w jakim zakresie planuj± podj±æ dzia³ania—mówi Joanna Kucharska.
Na pytanie jakie czynniki mog³yby sk³oniæ firmy ku zielonym technologiom najczê¶ciej respondenci wskazywali jednak nie cele ekologiczne, ale ulgi oraz zwolnienia podatkowe z tytu³u wdro¿eñ takich rozwi±zañ. „Stawiaj±c” na ekologiê, najwiêcej firm inwestuje w elektromobilno¶æ w pojazdach (18%) oraz ograniczenie emisji py³ów (17,4%).
Empiryczny charakter raportu
Wed³ug Adama Weinerta szczególnym walorem raportu jest jego empiryczny charakter a zakres badañ zwi±zanych z Przemys³em 4.0 wydaje siê byæ w polskich realiach gospodarczych wci±¿ dalece niezadawalaj±cy, w szczególno¶ci brakuje pog³êbionych badañ dotycz±cych problemów transformacji technologicznej na wiêkszych reprezentatywnych próbach przedsiêbiorstw. Raport stanowi istotny wk³ad do praktyki, bêd±c ciekaw± prób± eksploracji zagadnieñ dotycz±cych czwartej rewolucji przemys³owej.
Projekt badawczy zosta³ sfinansowany ze ¶rodków Narodowego Instytutu Wolno¶ci – Centrum Rozwoju Spo³eczeñstwa Obywatelskiego, w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030. W programie tym IAS Fundacja ALTUM uzyska³a dofinansowanie rozwoju swojej dzia³alno¶ci jako organizacji o charakterze think tanku.
Szczegó³owy raport dostêpny na stronie targów ITM INDUSTRY EUROPE: