Ogólnopolskie Czasopismo Techniczne
Elektryfikacja flot transportowych - czy przedsiębiorcy są na to gotowi?
Polska flota ciężarowa musi siÄ™ zelektryfikować – taki obowiÄ…zek na caÅ‚y sektor transportu drogowego nakÅ‚ada unijny pakiet Fit for 55. Jego zaÅ‚ożenia zakÅ‚adajÄ… obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku oraz zakoÅ„czenie produkcji pojazdów napÄ™dzanych paliwami konwencjonalnymi w roku 2035. To oznacza, że na przestrzeni kolejnej dekady polskÄ… branżę TSL czeka przymusowa, bezemisyjna rewolucja, która na dobre odmieni oblicze rynku. Stan przygotowania sektora i infrastruktury na tÄ™ zmianÄ™ jak dotÄ…d budzi jednak gÅ‚ównie wÄ…tpliwoÅ›ci i obawy.
Samochody elektryczne na polskich drogach
Zgodnie z danymi Polskiego Stowarzyszenia Nowej MobilnoÅ›ci, w 2023 roku liczba zarejestrowanych samochodów elektrycznych w Polsce przekroczyÅ‚a 52 tysiÄ…ce. To imponujÄ…cy wynik biorÄ…c pod uwagÄ™ fakt, iż wzrost w stosunku do 2022 roku wyniósÅ‚ aż 70%. „Elektryki” zyskujÄ… popularność nie tylko wÅ›ród prywatnych użytkowników, ale również firm korzystajÄ…cych z aut dostawczych. W minionym roku w użyciu byÅ‚o ponad 5700 niskoemisyjnych pojazdów tego typu, o 86% wiÄ™cej niż w 2022 roku.
- Na tym tle pojazdy eHDV, czyli ciężarowe samochody elektryczne, to kropla w morzu. W naszym kraju do koÅ„ca 2023 roku zarejestrowano ich nieco ponad 100, przy czym przyrost rok do roku wyniósÅ‚ aż 85 sztuk. Tempo wzrostu w tym zakresie jest wiÄ™c imponujÄ…ce, ale w liczbach bezwzglÄ™dnych pozostajemy w ogonie Europy. Tylko do wrzeÅ›nia 2023 roku na Starym Kontynencie zarejestrowano 3900 nowych ciężarówek elektrycznych, w tym niemal poÅ‚owÄ™ w Niemczech, bÄ™dÄ…cych niekwestionowanym liderem elektryfikacji w naszym rejonie Å›wiata – mówi Jakub Gwiazdowski, Head of Partnership & Relations w Transcash.eu.
W sumie liczba pojazdów eHDV na europejskich drogach do koÅ„ca ubiegÅ‚ego roku siÄ™gnęła 80 tysiÄ™cy. To oznacza, że w 2023 roku ciężarówki elektryczne stanowiÅ‚y zaledwie 0,6% wszystkich aut tego typu bÄ™dÄ…cych w posiadaniu europejskich firm transportowych (za ACEA). Warto dodać, że polska flota ciężarowa pod wzglÄ™dem wielkoÅ›ci jest w Å›cisÅ‚ej czoÅ‚ówce kontynentu i liczy blisko 1,3 mln pojazdów. Przodujemy również pod wzglÄ™dem emisji zanieczyszczeÅ„. Zgodnie z badaniem miÄ™dzynarodowej firmy konsultingowej Oliver Wyman i Uniwersytet St Gallen, wspóÅ‚czynnik emisji w polskim transporcie drogowym jest dwukrotnie wyższy od Å›redniej europejskiej.
Ile kosztuje ciężarowy „elektryk”?
Podstawowy problem zwiÄ…zany z elektryfikacjÄ… to oczywiÅ›cie koszty – ciężarówki eHDV sÄ… nawet kilkakrotnie droższe od tych zasilanych standardowym paliwem. Na stronie z ofertami sprzedaży Europa-ciezarowki.pl ceny używanych pojazdów eHDV wahajÄ… siÄ™ od ok. 120 do ponad 700 tys. zÅ‚, w zależnoÅ›ci od kondycji i zasiÄ™gu. W przypadku nowych ceny przekraczajÄ… nawet milion zÅ‚otych. Z danych z rynku holenderskiego, na który powoÅ‚uje siÄ™ serwis 40ton.pl wynika natomiast, że w 2022 roku Å›rednia cena nowej ciężarówki elektrycznej zakupionej w tym kraju wyniosÅ‚a blisko 300 tys. euro.
Zdaniem Jakuba Gwiazdowskiego, dla większości polskich firm transportowych takie kwoty są poza zasięgiem:
- Zgodnie z informacjami Polskiego Instytutu Transportu Drogowego, wiÄ™kszość pojazdów ciężarowych w Polsce jest wÅ‚asnoÅ›ciÄ… osób indywidualnych lub maÅ‚ych firm, a tylko 48% należy do Å›rednich lub dużych przedsiÄ™biorstw. Elektryfikacja doprowadzi wiÄ™c do pogłębienia polaryzacji rynku i zwiÄ™kszenia konkurencji, a w praktyce do wypchniÄ™cia z niego podmiotów, które nie udźwignÄ… kosztów przeksztaÅ‚ceÅ„ – komentuje ekspert.
Bez dopłat nie będzie zmiany
By doszÅ‚o do elektryfikacji polskich flot ciężarowych, konieczne jest rzÄ…dowe wsparcie. W wielu krajach Europy, w tym we wspomnianej Holandii i Niemczech, stosowne programy dopÅ‚at do zakupu ciężarówek elektrycznych funkcjonujÄ… lub funkcjonowaÅ‚y przez wiele lat. W Polsce na pomoc w tym zakresie do tej pory liczyć mogli wyłącznie chÄ™tni do zakupu osobowych lub dostawczych aut elektrycznych za sprawÄ… programu dopÅ‚at „Mój Elektryk”, który zainicjowano w 2021 roku.
JeÅ›li plany rzÄ…du siÄ™ powiodÄ…, z podobnego wsparcia już niedÅ‚ugo skorzystajÄ… również przedsiÄ™biorcy z branży transportu ciężkiego. Mowa o programie zakupu lub leasingu bezemisyjnych ciężarówek, którego projekt przedstawiÅ‚ Narodowy Fundusz Ochrony Åšrodowiska i Gospodarki Wodnej (NFOÅšiGW). Pozwoli on uzyskać nawet 750 tys. zÅ‚ dopÅ‚aty do zakupu pojazdu eHDV, a jej wielkość bÄ™dzie uzależniona miÄ™dzy innymi od jego wielkoÅ›ci oraz typu firmy. DopÅ‚aty do dużych modeli bÄ™dÄ… wyższe, a wiÄ™ksze szanse na dofinansowanie majÄ… mieć mniejsze firmy. Na realizacjÄ™ programu w perspektywie najbliższych kilku lat przeznaczono 1 mld zÅ‚, jednak termin jego wejÅ›cia w życie nie jest znany. Obecnie projekt znajduje siÄ™ w fazie konsultacji spoÅ‚ecznych.
Szanse na rozwój infrastruktury Å‚adowania
Sukces programu dopÅ‚at do pojazdów eHDV jest Å›ciÅ›le zwiÄ…zany z poprawÄ… infrastruktury Å‚adowania. PrzejÅ›cie na elektryczne ciężarówki nie ma sensu bez stacji i punktów Å‚adowania na miarÄ™ ich potrzeb, a pod tym wzglÄ™dem Polska jest pustyniÄ…. Zgodnie z danymi zgromadzonymi przez Polskie Stowarzyszenie Nowej MobilnoÅ›ci i Polski ZwiÄ…zek PrzemysÅ‚u Motoryzacyjnego, w latach 2021-2023 w Polsce nie byÅ‚o nawet jednej stacji Å‚adowania pojazdów eHDV, które wymagajÄ… Å‚adowarek o najwyższej mocy. W marcu 2024 roku polski licznik elektromobilnoÅ›ci (Polish EV Outlook Index) wskazywaÅ‚ natomiast 161 punktów Å‚adowania o mocy ponad 150kW, co absolutnie nie wyczerpuje potrzeb kraju, w którym sektor TSL stanowi jednÄ… z kluczowych gałęzi gospodarki. Dla porównania, pod koniec 2023 roku sieć Å‚adowania aut elektrycznych w Polsce liczyÅ‚a niemal 10 tys. punktów, jednak zdecydowana wiÄ™kszość to stacje i punkty typu AC, nieprzystosowane do Å‚adowania ciężarówek.
Również w tym wypadku z pomocÄ… przyjść ma rzÄ…d. Wspomniany wczeÅ›niej program dopÅ‚at NFOÅšiGW obejmuje również dotacje na rozwój infrastruktury Å‚adowania ciężarówek elektrycznych. Na ten cel przewidziano aż 2 mld zÅ‚, a chÄ™tni do podjÄ™cia siÄ™ budowy punktu lub stacji mogÄ… liczyć na pokrycie nawet 100% kosztów przeznaczonych na ten cel. Jednym z warunków uzyskania dofinansowania, poza zapewnieniem odpowiedniej mocy Å‚adowania, jest lokalizacja punktu wzdÅ‚uż sieci bazowej TEN-T, czyli transeuropejskiej sieci transportowej.
– Program ma siÄ™ rozpocząć jeszcze w tym roku i potrwać do 2029. Jednak biorÄ…c pod uwagÄ™ realia, realizacja jego zaÅ‚ożeÅ„ może potrwać znacznie dÅ‚użej. Polska sieć przyłączy jest przestarzaÅ‚a, a infrastruktura energetyczna przy drogach szybkiego ruchu również pozostawia wiele do życzenia. Po uwzglÄ™dnieniu formalnoÅ›ci, uruchomienie punktu szybkiego Å‚adowania zajmuje nawet kilka lat. Usprawnienia w tym zakresie sÄ… wiÄ™c niezbÄ™dne, by polscy przedsiÄ™biorcy mieli realnÄ… szansÄ™ na elektryfikacjÄ™ flot i ich efektywne użytkowanie w naszym kraju – mówi Jakub Gwiazdowski.
ŹródÅ‚o: GUTPR / Freepik